Kategori: Makaleler

Özgür Zıt Anlamlısı Nedir? Konya’da, sabahları kahve içmeden düşünmeye başlamayan bir insanım. Her gün, rutin işlerle uğraşırken, bir yandan kafamda bir sürü soru dönüp durur. Mesela dün akşam, eski bir arkadaşım “Özgür” kelimesinin anlamını tartışıyorduk. “Özgür zıt anlamlısı nedir?” sorusunu sordum ve işte, içimdeki mühendis ve içimdeki insan tarafı arasında başlayan o klasik içsel çatışma başladı. Hadi gelin, bu tartışmayı biraz daha derinlemesine inceleyelim. İçimdeki Mühendis Ne Diyor? Özgür, yani “serbest, kısıtlamasız” bir kavram. Fakat kelimeler, genellikle birden fazla açıdan değerlendirilebilir. İçimdeki mühendis hemen devreye giriyor: “Özgür”ün zıt anlamlısı kesinlikle “bağımlı”dır. Teknik açıdan, özgürlük, sınırsızlık, herhangi bir kısıtlamanın olmadığı durum…

Kaynak Kıtlığı ve Seçimlerin Ekonomik Perspektifi Bir ekonominin en temel çatışması, sınırsız ihtiyaçlar ve kıt kaynaklar arasındaki dengedir. Bu perspektifi insan davranışlarına genişlettiğimizde, bireylerin sınırlı enerji, dikkat, duygusal kaynaklar ve fiziksel kapasite ile karşı karşıya olduğunu görürüz. “Erkekte zevk suyu neden gelmez?” gibi bir sorunun ekonomik bakışla irdelenmesi, aslında kıt kaynakların tahsisi, bireysel seçimler ve sistemsel etmenlerin etkileşimi üzerinden düşünmeyi gerektirir. Mikroekonomi: Bireysel Karar Mekanizmaları ve Fırsat Maliyeti Fırsat Maliyeti Kavramıyle Biyolojik Süreçler Mikroekonomide fırsat maliyeti, bir seçim yapıldığında vazgeçilen en iyi alternatifin değeridir. İnsan vücudu da benzer şekilde bir kaynak tahsis sistemi gibi çalışır. Dikkat, motivasyon, hormonal denge, psikolojik…

Tanbur: Bir Melodi, Bir Yöre, Bir Hayal Bazen bir melodi, bir anıyı, bir duyguyu, hatta bir hayatın bütün izlerini içinde barındırır. Kayseri’nin sessiz sokaklarından birinde, bir akşamüstü, tanburun tellerinin titreşimi, içimdeki pek çok duyguya eşlik etti. Tanburun hangi yöreye ait olduğuna dair yıllardır kafamda bir soru vardı. Bu melodinin peşinden giderken, aslında o sorunun cevabını bulmamın hiç de beklemediğim bir yolu olduğunu fark ettim. 1. Melodinin Başlangıcı O gün, Kayseri’nin hafif kararmaya başlayan akşamında, sokaklarda bir ses duyulmaya başladı. Tanburun derin ve huzur veren melodileri rüzgarla birleşiyor, bu şehri sarıp sarmalıyordu. Neredeyse tüm şehir, o melodiyi hissediyordu. Bir yanda Kayseri’nin…

Boşvermek Ayrı Mı? – Felsefi Bir Araştırma Bir sabah, yağmurlu bir günde yürürken bir arkadaşımın bana söylediği bir söz takıldı aklıma: “Boşver, her şeyin bir zamanı vardır.” Bir an duraksadım. Gerçekten de öyle mi? Boşvermek, gerçekten “boşvermek” midir, yoksa bir tür bilinçli karar mıdır? Bir şeyleri “boşvermek”, insanın o anki ruh haliyle mi ilgili yoksa daha derin, ontolojik bir tercihin sonucu mu? Etik, epistemoloji ve ontoloji gibi felsefi disiplinler, boşvermenin anlamını sorgularken bizlere değerli perspektifler sunar. Bu yazı, boşvermek kavramını bu üç felsefi perspektiften incelemeyi amaçlayacak. Etik Perspektif: Boşvermek ve Ahlaki Sorumluluk Etik, doğru ve yanlış arasındaki sınırları çizmeye çalışırken,…

Asker Yedeklik Durumu ve Toplumsal Düzen: İktidar, Meşruiyet ve Katılım Üzerine Bir Analiz Sosyal düzenin temel taşlarını inşa eden kavramlardan biri, iktidarın nasıl şekillendiği, nasıl kullanıldığı ve bireyler üzerinde nasıl işlediği sorusudur. Devletin gücünü meşru bir şekilde kullanabilmesi, toplumda kabul edilen normlarla uyum içinde olması gereklidir. Asker yedeklik durumu, bu bağlamda hem devletin kurumsal yapısının hem de yurttaşların devletle olan ilişkilerinin bir yansıması olarak karşımıza çıkar. Ancak bu ilişkiyi anlamadan önce, iktidarın toplumsal yapıyı nasıl şekillendirdiğini ve devletin meşruiyetinin nereden kaynaklandığını sorgulamak önemlidir. Askerlik ve yedeklik durumu, yalnızca askeri hizmet yükümlülüğünün ötesinde, yurttaşlık ve demokrasi kavramlarının merkezine oturan bir sorun…

Doğal Sünger Nedir? Bir Değerlendirme Doğal sünger, aslında yıllardır “doğal” etiketini hak edip etmediği konusunda tartışmaları arkasında bırakıyor. Kimileri onu doğanın mucizesi olarak nitelendiriyor, kimileri ise sadece eski bir alışkanlık olarak görüyor. Ama, hadi dürüst olalım; doğal sünger deyince aklınıza ne geliyor? Bir banyo süngeri mi, yoksa çevre dostu bir temizlik aracı mı? Yoksa sadece eski annelerimizin banyo dolabındaki klasik sünger mi? Bana kalırsa, doğal sünger kesinlikle herkesin dilinde ama aslında çoğu insan ne olduğundan tam olarak emin değil. Hadi gelin, bu kavramı biraz daha derinlemesine irdeleyelim. Doğal Sünger Nedir? Temel Bilgiler Doğal sünger, denizlerde yaşayan, genellikle denizanası ve mercanlar…

0 Pozitif Tam Sayı Mıdır? Ontolojik, Epistemolojik ve Etik Perspektifler Giriş: Sayılar, Gerçek ve İnsan Algısı Dünya, soyut düşüncelerle şekillendirilen bir evrenin parçası mı, yoksa somut gerçeklik her şeyin temeli mi? Bu soruya verilen yanıtlar, bir yandan varlık felsefesinde karşımıza çıkar, diğer yandan bilgi kuramı ve etik gibi alanlarda derinlemesine sorgulanır. Belki de 0 sayısı, bu büyük sorulara dair bir kapı aralıyor. Çünkü, sıfırın bir “pozitif tam sayı” olup olmadığına dair soruya verdiğimiz yanıt, bizim gerçekliği, bilgiyi ve etik değerleri nasıl anlamlandırdığımıza dair ipuçları verebilir. Birçok kişi için sayıların dünyasında en temel kavramlardan biri olan “pozitif tam sayılar” birbirini takip…

Bilişsel Problemler Nelerdir? Siyasal Alanda Güç, Algı ve Toplumsal Düzen Üzerine Bir Analiz Günümüz siyaset bilimcisi, toplumsal düzenin görünmez çatlaklarını anlamaya çalışırken çoğu zaman bireylerin dünyayı nasıl algıladığına, kararları nasıl işlediğine ve hangi zihinsel süreçlerin politik davranışı biçimlendirdiğine odaklanır. Çünkü siyaset yalnızca kurumların, iktidarın ve ideolojik mücadelelerin sahnesi değildir; aynı zamanda vatandaşların bilişsel süreçleriyle şekillenen, karmaşık bir etkileşim alanıdır. Bu noktada “Bilişsel problemler nelerdir?” sorusu, gündelik politik tercihlerin ardındaki görünmez mekanizmayı anlamak için kritik bir başlangıçtır. Bilişsel Problemler ve Siyaset: Neyi, Nasıl Anlıyoruz? Bilişsel problemler; algı, dikkat, hafıza, muhakeme, karar verme ve problem çözme gibi zihinsel süreçlerde ortaya çıkan aksaklıklardır.…

Özden Özdoğan Evli Mi? Hayat bazen öyle sürprizlerle dolu ki, bir anda karşınıza çıkabilecek her soru, tüm dengelerinizi alt üst edebilir. Mesela, bir arkadaşınızın aniden “Özden Özdoğan evli mi?” diye sorması, bir anda bütün düşüncelerinizi birleştirip hayatı sorgulamaya başlamanızı sağlayabilir. Hani şu “her şeyin bir anlamı var” türü bir hale gelir ya insan, işte o hesap. Ve evet, ben de tam o anı yaşadım. Şimdi gelin, bu sorunun neden insanı düşündürüp aynı zamanda komik hale geldiğini bir gözden geçirelim. Özden Özdoğan Kimdir? Özden Özdoğan, ekranlarda gördüğünüz o sıcak ve sempatik kişiliğiyle tanınan biri. Bu yazıyı yazarken, onun evli olup olmadığını…

Hasetlik Neden Olur? Kayseri’nin soğuk kış akşamlarından birindeydi. Eve yeni döndüğümde, annem mutfakta akşam yemeği hazırlıyordu. Yanında oturup telefonuma göz attım, bir yandan da camdan dışarı bakarak kafamda bir şeyleri toparlamaya çalışıyordum. O sırada mesajlarım arasında bir tanesi dikkatimi çekti: Esra’dan gelen bir mesaj. Esra, lisede en yakın arkadaşımdı. O an onu gördüğümde içimde bir şeyler kıpırdamaya başladı. Birkaç gün önce onun hayatındaki yeni gelişmelerden haberdar olmuştum ve doğrusu hiç de mutlu değildim. O an, Esra’nın başarısını kıskanmanın verdiği o garip hisle, içimi kaplayan hasetlik duygusunu fark ettim. Hasetlik Neden Olur? Esra’nın başarıları, yıllardır birlikte geçirdiğimiz zamanın ardından bana hiç…